کامل ترین تعریف بیماری فوبیا و انواع آن به همراه نکات درمانی
اصطلاح بیماری فوبیا به گروهی از علائم اضطراب شدید گفته می‌شود که این علائم به محض قرار گرفتن برخی افراد در کنار بعضی اشیاء یا موقعیت‌ها بروز می‌کنند.
طبق آمار به دست آمده در سال‌های اخیر، حدود ۶.۳ میلیون نفر از آمریکایی‌ها به اختلال هراس شدید مبتلا هستند و این تعداد بین ۵ تا ۱۲ درصد از افراد بالغ جامعه را شامل می‌شود.
هراس شدید معمولا اولین بار در سنین بلوغ و بزرگسالی در فرد بروز می‌کند، ولی احتمال رخ دادن آن در هر سنی وجود دارد. همچنین، آمار ابتلا در بانوان نسبت به آقایان بیشتر است.
هراس شدید از نوع خاص در کودکان بسیار رایج است، ولی با گذشت زمان از بین می‌رود. این نوع هراس در بزرگسالی به طور ناگهانی بروز می‌کند و ماندگاری بیشتری دارد.
در حدود ۲۰ درصد از هراس‌های خاص دوران بزرگسالی به طور خودبه‌خود از بین می‌روند و ۸۰ درصد بقیه نیاز به درمان دارند.
در این مطلب از کیمیانو، به بررسی بیماری هراس شدید و فوبیا در بین افراد می‌پردازیم و نکات مهمی را درباره درمان و تشخیص این اختلال با شما به اشتراک می‌گذاریم. تا انتهای مطلب در کیمیانو با ما همراه باشید.
بیماری فوبیا چیست؟
ترسی خاص که در اثر دیدن یا فکر کردن درباره یک شیء یا موقعیت در افراد به وجود می‌آید. معمولا این احساس ترس، پایدار اما نامعقول است؛ چون در واقعیت آن شی یا موقعیت خطر کمی دارد یا هیچ تهدیدی برای فرد ایجاد نمی‌کند.
قرار گرفتن فرد مبتلا به هراس شدید در کنار شیء یا موقعیت خاص، واکنشی فوری به همراه دارد و باعث بروز اضطراب ناگهانی می‌شود. با دور شدن از آن موقعیت، رفته رفته میزان اضطراب فرد کاهش می‌یابد.
این هراس و ترس شدید به شدت روی توانایی افراد تاثیر می‌گذارد. بزرگسالانی که به این نوع ترس مبتلا هستند، از غیرمنطقی بودن ترس خود اطلاع دارند اما نمی‌توانند به آن غلبه کنند.
انواع بیماری فوبیا
هراس انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
ترس از حیوانات
این نوع هراس، شایع‌ترین نوع بیماری فوبیا است. برای مثال افراد از سگ، مار، حشرات یا موش می‌ترسند و به محض دیدن این حیوانات دچار اضطراب شدید می‌شوند.
ترس از موقعیت
هراس از موقعیت‌هایی مانند پرواز، اتومبیل سوار شدن یا استفاده از حمل‌ونقل عمومی، رانندگی، عبور از پل‌ها یا تونل و قرار گرفتن در مکان بسته مانند آسانسور است. قرار گرفتن در این موقعیت‌ها می‌تواند باعث اضطراب شدید افراد مبتلا به ترس از موقعیت شود.
هراس از محیط طبیعی
ترس از اتفاقات طبیعی مانند هراس از طوفان، ارتفاع یا آب.
ترس از تزریق، خون یا آسیب
هراس از آسیب‌دیدگی، دیدن خون یا اقدامات پزشکی مانند تزریق خون یا آمپول.
سایر ترس‌ها
هراس از زمین خوردن، صداهای بلند، شخصیت‌های خاص مانند دلقک و موارد مشابه.
هر فرد می‌تواند بیش از یک نوع بیماری فوبیا داشته باشد.
علائم بیماری فوبیا
علائم هراس شدید شامل موارد زیر است:
- ترس بیش از حد یا غیرمنطقی از یک شیء یا موقعیت
- اجتناب از قرار گرفتن در موقعیت یا لمس شیء خاص
- علائم جسمی مانند اضطراب، حمله عصبی، تپش قلب، حالت تهوع یا اسهال، عرق شدید، لرزیدن شدید بدن، بی‌حسی یا گز گز در نقاط مختلف بدن، مشکلات تنفسی یا تنگی نفس، احساس سرگیجه و عدم تعادل در حین راه رفتن، احساس خفگی شدید
- اضطراب پیش‌بینی یعنی فرد مبتلا به هراس از سگ، در حین پیاده‌روی مضطرب است؛ چون فکر می‌کند در طول راه حتما یک سگ می‌بیند.
- در کودکان با علائمی مانند گریه کردن شدید، چسبیدن و وابستگی به والدین یا پرتاب اشیاء همراه است.
عوامل موثر بر بیماری فوبیا
علت اصلی هراس شدید افراد مشخص نیست، اما معمولا با یک تجربه گره خورده است. مثلا یک تجربه بد از معاشرت با حیوانی خاص مثل سگ که به آسیب دیدگی منجر شده باشد، نوعی هراس در ذهن فرد ایجاد می‌کند. چه این اتفاق برای خود فرد بیفتد یا شاهد آن باشد، در هر دو حالت تاثیر منفی دارد.
شنیدن اخبار بد از موقعیت‌های مختلف تاثیر مشابهی روی ذهن می‌گذارد. باید بدانید که کودکان ترس‌هایشان را از والدین خود می‌آموزند. اگر یکی از والدین یا هر دو از چیزی هراس داشته باشد، در ناخودآگاه کودک اثر می‌گذارد و در بزرگسالی کودک همان هراس را تجربه خواهد کرد.
تشخیص بیماری فوبیا
بعد از مشاهده علائم اولیه هراس در فرد، پزشک یک ارزیابی اولیه انجام می‌دهد. ابتدا در سوابق روانی و پزشکی فرد جستجو می‌کند و معاینه مختصر جسمی نیز انجام می‌شود. ممکن است پزشک یک سری آزمایش‌های خاص برای اطمینان از سلامت جسمی فرد تجویز کند.
در صورتی که بیمار از لحاظ جسمی کاملا سالم باشد، باید برای ادامه روند درمان به روانپزشک، روانشناس و سایر متخصصان بهداشت روان مراجعه کند. در این مرحله، متخصص سلامت روان ابتدا با فرد بیمار مصاحبه می‌کند تا ارزیابی دقیقی از وضعیت روانی او به دست آورد.
در مراحل بعدی، شرایط هراس بیمار شبیه‌سازی می‌شود؛ این مساله به روانپزشک کمک می‌کند میزان ترس را در فرد بیمار بسنجد.
در قسمت بعدی، درباره فرآیند درمان صحبت می‌کنیم.
درمان بیماری فوبیا
برای درمان هراس شدید فرد بیمار، یک روش یا ترکیبی از دو یا چند روش درمانی اجرا می‌شود که عبارتند از:
رفتار درمانی شناختی
در این نوع درمان، حساسیت‌زدایی سیستماتیک یا درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ به اختصار ERP انجام می‌شود، یعنی بیمار به تدریج در معرض شی یا موقعیتی که از آن می‌ترسد قرار می‌گیرد تا زمانی که ترس او کم‌رنگ شود.
دارو
از داروهای زیر برای از بین بردن اثرات و علائم اختلال هراس شدید استفاده می‌شود.
- بنزودیازپین
- آلپرازولام یا زاناکس
- لورازپام یا آتیوان
- آسسیتالوپرام اگزالات
- فلوکستین
- پاروکستین
سخن پایانی
در این مطلب، در مورد بیماری فوبیا و علائم این اختلال صحبت کردیم. هراس شدید در کودکی راحت‌تر از بزرگسالی از بین می‌رود. پس اگر کودک شما علائم این اختلال را از خود بروز می‌دهد، هر چه سریع‌تر برای درمان او اقدام کنید.
باید بدانید که علت اصلی هراس شدید افراد مشخص نیست اما معمولا با یک تجربه گره خورده است و ریشه در گذشته دارد؛ نسبت به رفتار کودکان خود آگاه باشید و در جایگاه والدین حتما به رفتارتان دقت کنید تا هراس خود را به آن‌ها منتقل نکنید.
